TARİHTEN DERS ÇIKARABİLİYOR MUYUZ?

   Tarihten ders çıkarmalıyız, tarihimizi iyi öğrenip geçmişte yapılan hataları tekrar etmemeliyiz şeklindeki cümleleri ben duymadım diyen insan yoktur diye düşünüyorum.Gerçekten bu cümlelerle anlatılmak istenilen manaları acaba kaçımız anlıyor kaçımız gereğini yapıyoruz.
   Anlamadığımız ve gereğini yeterince yapmadığımız anlaşılıyor yaşadıklarımızdan.Neden diye sorduğunuzu duyar gibiyim.Neden mi? Geçmişimizde o kadar çok olay var ki ülke insanlarını birbirine bağlayabilecek. Hangi olaylar mı? Çok geriye gitmeyelim: Bir Çanakkale ve bir milli mücadele...Evet bu ülke insanlarının ortak amaç için ortak hareket ettikleri sadece bir kaç olay.Bu olaylardaki ruhu gören anlayan insanların bugün ülkemizde yaşanan kürt sorununda yanlış tarafta yer alması mümkün mü?Bence hayır.Elbette sorunların olduğunu düşünen insan legal platformda bunun için çalışabilmeli.Bu bambaşka bir konu.
   Hep farklılıklara dikkat çekmek yerine ortak yönlere bakmak da bu sorunların  çözümünde önemli bir noktadır.Bu ülkede yaşayan Kürt ve Türk halkın o kadar çok benzer yanları var ki...
  Bütün bunların yanında bu benzerliklerin yani ortak kültürün öğretilmesinde, olaylara karşı oluşturulan ortak tepkinin bu ülke insanına öğretilmesinde tarih eğitiminin rolü çok büyüktür.

OSMANLI DEVLETİNDE EĞİTİM KURUMLARI

Klasik Dönemde Osmanlı Eğitim ile

 Uyumlu

-   Hoşgörülü

-Dürüst ve çalışkan

-Kendi dini esaslarını uygulayan

İnsan tipi yetiştirmeyi amaçlamıştır.

                   OSMANLI’DA  EĞİTİM ÖĞRETİM KURUMLARI

1)SARAY EĞİTİMİ

a)Enderun                     b)    Harem

2) Mesleki Eğitim

                3) Sivil (medrese ) Eğitimi

4) Askeri Eğitim

 

a) Enderun

•   İlk olarak II Murat zamanında Edirne’de kurulmuştur
• Fatih döneminde de sadece devşirmelere eğitim veren kurum kimliğinden çıkarılmış, mülki ve idari kadrolar yetiştiren kurum haline getirilmiştir
• Enderun’a sanat eğitimini yerleştiren de yine fatih olmuştur. Burada devşirmelerin eğitimi koğuş da denilen ‘’oda’’larda gerçekleştirilirdi . Bu odalar :
• 1) Büyük Oda  2) Küçük Oda   3) Doğancılar Odası 4) Seferli  Odası 5) Kiler Odası  6) Hazine Odası  7) Has Oda

• Enderun’dan önce İç Oğlanları Galata Sarayı, Edirne kapı ve İbrahim Paşa Sarayı gibi saraylarda ön eğitimden geçerlerdi

• Alt odalarda eğitime başlayan iç oğlanlar başarılı oldukça  üst odalara doğru yükselirlerdi
• Burada yetişenler ÇIKMA usulüne göre Birun yada Taşrada yönetici olarak görev alırlardı
• 1 Temmuz 1908 de kaldırılmıştır

                                              b) Harem

• Padişahın özel hayatının devam ettiği ve saray kadınlarının yaşadığı yerdi
• Padişah Hünkar Dairesi’nde yaşardı

• Burada cariyeler islam eğitiminin yanı sıra yeteneklerine göre resim, müzik.edebiyat, örgü vb konularda eğitim alırlardı

• Saray kadınları acemi,cariye, şakirt,usta ve gedikli gibi unvanlar alırdı.En yüksek derece Hasekiliktir

• Padişahın eşleri hanımefendi annesine de Valide Sultan denirdi
• Padişaha eş olmayan cariyeler taşrada görevlendirilen devşirme memur ve yöneticilerle evlendirilirlerdi

                                                2 ) Mesleki Eğitim

•  Osmanlı’da meslekî  eğitimin, en önemli kurumu : Lonca Teşkilatıdır
• ülkede meslekî yönden bir karışıklık olmasını önlemek için, 1727’den itibaren
• "Gedik” usulü uygulanmaya başlanmıştır. Buna göre bir kişi çıraklık- kalfalık kademelerini geçip usta olmadıkça dükkan açamazdı

                                           3) Sivil Öğretim

           Sıbyan Mektepleri:

• 5-10 yaşlarındaki çocuklara okuma-yazma, bazı dinî bilgiler ve basit hesap işlemlerinin verildiği ilkokullardır. Hemen her mahallede bulunduğu için “Mahalle Mektepleri” veya taş bina olarak inşa edildiği için “Taşmektep” de denilen bu okullar örgün eğitimin ilk basamağını oluştururlardı. Okula başlama törenle yapılırdı. Öğretim hatim indirmekle tamamlanırdı
• Medreseler seviye itibari ile bugünün orta ve yüksek okullarına denk gelir
•  Vakıf olduğu için öğrencilerin barınmasının yanında diğer ihtiyaçları da medreseden   sağlanıyordu.
• Medreseler külliyenin bir parçasını teşkil ettiğinden öğrenciler hamamda   temizleniyorlar,imaret (aşevi) den yemek yiyorlar, câmii de ibadet ediyorlar ve medresede öğrenim faaliyetlerine devam ediyorlardı
•  Osmanlı medreseleri zamanla hiyerarşik bir düzenlemeye tabi tutulmuş, hocalarına verilen maaşlara ve ihtisas alanlarına göre derecelendirilmiştir.

Medreseler

• müezzin,

• imam-hatip ve vaiz gibi camii görevlilerini

• mahalle mekteplerinin hocalarını,

• medresenin kendi kadrosunu,

• yargı kadrosunu

•yetiştirdiği gibi Divân-ı Hümayundaki Kazaskerler  ve  Şeyhülislâm gibi temsilcileri de hazırlıyorlardı

Medrese programı

1.Din ve Hukuk (Kur’an, tefsir, hadis, fıkıh, kelam…)
2. Dil ve Edebiyat (Arap, Fars dilleri, hitabet, şiir, gramer…)
3. Felsefe (Felsefe ve mantık)
4. Temel Bilimler (Tıp, Matematik, Geometri, Astronomi, Coğrafya) idi.
şeklinde idi

    Okutulan Dersler

• Medrese, nakli ve akli bilimlerin öğretildiği eğitim kurumudur.

• İslam dinine ilişkin bilimler Nakli bilimleri oluşturur. Tefsir (Kur’an-ı Kerimin açıklaması), Fıkıh (İslam hukuku), Kelam (İslam felsefesi) nakli bilimlerdendir.

Akli bilimler ise, bir yönüyle Allah’ın varlığını ve yüceliğini kanıtlayan, diğer yönüyle dünyanın düzenini ve özünü akıl yoluyla açıklayan bilim dallarıdır. Matematik, Cebir, Tarih, Fizik, astronomi akli bilimlerdendir

                                           4 Askeri Eğitim

  Kılıçhane : Kılıç ve kesici silahların yapım işleriyle ilgili teknik okul

•Humbarahane : El bombası ve havan topları imalatı ile ilgili askeri teknik okul

•Tophane : Top döküm ve yapım ile ilgili askeri teknik okul

     vs

 

OSMANLI DEVLETİNDE EĞİTİM

   Osmanlı devletinin amaçlamış olduğu insan tipi uyumlu, dininin esaslarını bilen ve uygulayan,çalışkan, dürüst ve hoşgörülü insan tipidir.Tanzimat Dönemine kadar bu insan tipini yetiştirmek devletin genel eğitim anlayışını oluşturmuştur.Osmanlı'nın bu ideal insan tipini yetiştirmeyi başardığını söylersek yanılmış olmayız.Bütün ülkede uygulanacak olan eğitimin merkezine hoşgörünün alındığını ve bu sayede farklı özelliklerdeki unsurların bir arada yaşamasının sağlandığını görüyoruz.
   Tanzimat ile birliktegruplar arasındaki iletişim artmış,yönetimdeki anlayış değişmiş, teknolojik gelişmeler olmuştur.Bütün bu gelişmeler farklı insan tiplerinin deoluşmsına neden olmuştur.Yine bu gelişmelerle birlikte okur-yazarlık ulema sınıfının tekelinden çıkmış batı tarzı eğitim alanlar artık yönetimde daha etkili olmaya başlamışlardır.

SÜNİSİLİK TARİKATI

    Sidi Muhammet ibn Ali es-Sünüsi tarafından kurulmuş bir tarafından kurulmuş bir tarikattır.Peki nedir ortaya çıkış sebebi? Avrupa, gözünü Osmanlı topraklarına dikmiş ve bu toprakları paylaşma yarışma girmiştir. Fransa, Kuzey Afrikayı ele geçirme gayretindedir.İşte böyle bir dönemde islam dünyasını toparlamak için, 1787 de Cezayir'de doğmuş olan bu şahıs-es-Sünisi-  Trablusgarp'ta (Libya'da ) ilk tekkeyi açtı.
   Rufailik ve Kadirilik tarikatlarının esaslarının birleştirilmesiyle meydana gelmiştir.Kısa sürede Afrika ve Afrika'nın içlerine doğru yayılarak yüzbinlerce zencinin islamı kabul etmesine sebep olmuş bir tarikattır.Hatta bu tarikat Malezya'ya kadar yayılmıştır.Tarikat, Avrupa'ya ekonomik yönden bağımlılığı ortadan kaldırmak için mensuplarını bulundukları yerlerde ticari, sınai ve zirai yönlerden de örgütlemeye çalışmıştır.Tarikat mensuplarının, 1911 senesinde yaşanmış olan Osmanlı devleti ve İtalya arasındaki Trablusgarp Savaşı sırasında Türk subaylarının yanında kahramanca savaştıklarını belirtmek hatıralarına saygının gereğidir.

OSMANLI'NIN SON ZAMANLARINDA MISIR

     Mısır'ın batı ile fikri bakımdan ilk ilişkileri Napolyon'un Mısır'ı 1798'de işgal etmesiyle başlar.Napolyon, fransız İhtilali ile ortaya çıkan fikirleri Mısır'da yaymaya çalışmıştır.Peki, neyi amaçlamıştır bu faaliyetiyle Napolyon ?Sorumuzun cevabı çok açık .Fransız İhtilali deyince aklımıza ilk gelen nedir? Milliyetçilik değil mi? İşte Napolyon'un amacı milliyetçiliği kullanarak Mısır'ı Osmanlı'dan koparacaktı.
   Fransızlar Mısır'ı işgal ettikten sonra Kahire'ye bir baskı makinesi getirerek burada bir matbaa kurmuşlardır ki bu matbaa Mısır aydın tabakasının ortaya çıkmasında önemli rol oynayacaktır.Mısır'ın Avrupa ile ilmi münasebetlerin başlangıcında Napolyon'un beraberinde getirdiği ilmi heyetin rolu de çok büyüktür.Bahsettiğimiz bu etkenler Mısır'ın beyni sayılan Ezher'i de etkileyecektir.
   Mısır'da modern eğitim Mehmet Ali Paşa döneminde başlar ki bu yönetici 40 yaşından sonra okuma yazma öğrenmiştir.Dirayetli ve parlak bir zekaya sahip olan Mehmet Ali Paşa, Mısır'ı kısa sürede kalkındırmayı başarmış  ve bunu yaparken de geleneksel kurumlara dokunmamıştır.
    Milliyetçiliğin Mısır'a glmesinde Tahtavi'nin de çok önemli rolü olmuştur.Tahtavi ,eski Mısır medeniyeti ile gurur duyan biridir.
     1881'de Mısır'ın İngilizler tarafından işgal edilmesi Araplar arasında milliyetçilik duygusunun ortaya çıkmasında ve kuvvetlenmesinde etkili olmuştur.