OSMANLI DEVLETİNDE EĞİTİM KURUMLARI

Klasik Dönemde Osmanlı Eğitim ile

 Uyumlu

-   Hoşgörülü

-Dürüst ve çalışkan

-Kendi dini esaslarını uygulayan

İnsan tipi yetiştirmeyi amaçlamıştır.

                   OSMANLI’DA  EĞİTİM ÖĞRETİM KURUMLARI

1)SARAY EĞİTİMİ

a)Enderun                     b)    Harem

2) Mesleki Eğitim

                3) Sivil (medrese ) Eğitimi

4) Askeri Eğitim

 

a) Enderun

•   İlk olarak II Murat zamanında Edirne’de kurulmuştur
• Fatih döneminde de sadece devşirmelere eğitim veren kurum kimliğinden çıkarılmış, mülki ve idari kadrolar yetiştiren kurum haline getirilmiştir
• Enderun’a sanat eğitimini yerleştiren de yine fatih olmuştur. Burada devşirmelerin eğitimi koğuş da denilen ‘’oda’’larda gerçekleştirilirdi . Bu odalar :
• 1) Büyük Oda  2) Küçük Oda   3) Doğancılar Odası 4) Seferli  Odası 5) Kiler Odası  6) Hazine Odası  7) Has Oda

• Enderun’dan önce İç Oğlanları Galata Sarayı, Edirne kapı ve İbrahim Paşa Sarayı gibi saraylarda ön eğitimden geçerlerdi

• Alt odalarda eğitime başlayan iç oğlanlar başarılı oldukça  üst odalara doğru yükselirlerdi
• Burada yetişenler ÇIKMA usulüne göre Birun yada Taşrada yönetici olarak görev alırlardı
• 1 Temmuz 1908 de kaldırılmıştır

                                              b) Harem

• Padişahın özel hayatının devam ettiği ve saray kadınlarının yaşadığı yerdi
• Padişah Hünkar Dairesi’nde yaşardı

• Burada cariyeler islam eğitiminin yanı sıra yeteneklerine göre resim, müzik.edebiyat, örgü vb konularda eğitim alırlardı

• Saray kadınları acemi,cariye, şakirt,usta ve gedikli gibi unvanlar alırdı.En yüksek derece Hasekiliktir

• Padişahın eşleri hanımefendi annesine de Valide Sultan denirdi
• Padişaha eş olmayan cariyeler taşrada görevlendirilen devşirme memur ve yöneticilerle evlendirilirlerdi

                                                2 ) Mesleki Eğitim

•  Osmanlı’da meslekî  eğitimin, en önemli kurumu : Lonca Teşkilatıdır
• ülkede meslekî yönden bir karışıklık olmasını önlemek için, 1727’den itibaren
• "Gedik” usulü uygulanmaya başlanmıştır. Buna göre bir kişi çıraklık- kalfalık kademelerini geçip usta olmadıkça dükkan açamazdı

                                           3) Sivil Öğretim

           Sıbyan Mektepleri:

• 5-10 yaşlarındaki çocuklara okuma-yazma, bazı dinî bilgiler ve basit hesap işlemlerinin verildiği ilkokullardır. Hemen her mahallede bulunduğu için “Mahalle Mektepleri” veya taş bina olarak inşa edildiği için “Taşmektep” de denilen bu okullar örgün eğitimin ilk basamağını oluştururlardı. Okula başlama törenle yapılırdı. Öğretim hatim indirmekle tamamlanırdı
• Medreseler seviye itibari ile bugünün orta ve yüksek okullarına denk gelir
•  Vakıf olduğu için öğrencilerin barınmasının yanında diğer ihtiyaçları da medreseden   sağlanıyordu.
• Medreseler külliyenin bir parçasını teşkil ettiğinden öğrenciler hamamda   temizleniyorlar,imaret (aşevi) den yemek yiyorlar, câmii de ibadet ediyorlar ve medresede öğrenim faaliyetlerine devam ediyorlardı
•  Osmanlı medreseleri zamanla hiyerarşik bir düzenlemeye tabi tutulmuş, hocalarına verilen maaşlara ve ihtisas alanlarına göre derecelendirilmiştir.

Medreseler

• müezzin,

• imam-hatip ve vaiz gibi camii görevlilerini

• mahalle mekteplerinin hocalarını,

• medresenin kendi kadrosunu,

• yargı kadrosunu

•yetiştirdiği gibi Divân-ı Hümayundaki Kazaskerler  ve  Şeyhülislâm gibi temsilcileri de hazırlıyorlardı

Medrese programı

1.Din ve Hukuk (Kur’an, tefsir, hadis, fıkıh, kelam…)
2. Dil ve Edebiyat (Arap, Fars dilleri, hitabet, şiir, gramer…)
3. Felsefe (Felsefe ve mantık)
4. Temel Bilimler (Tıp, Matematik, Geometri, Astronomi, Coğrafya) idi.
şeklinde idi

    Okutulan Dersler

• Medrese, nakli ve akli bilimlerin öğretildiği eğitim kurumudur.

• İslam dinine ilişkin bilimler Nakli bilimleri oluşturur. Tefsir (Kur’an-ı Kerimin açıklaması), Fıkıh (İslam hukuku), Kelam (İslam felsefesi) nakli bilimlerdendir.

Akli bilimler ise, bir yönüyle Allah’ın varlığını ve yüceliğini kanıtlayan, diğer yönüyle dünyanın düzenini ve özünü akıl yoluyla açıklayan bilim dallarıdır. Matematik, Cebir, Tarih, Fizik, astronomi akli bilimlerdendir

                                           4 Askeri Eğitim

  Kılıçhane : Kılıç ve kesici silahların yapım işleriyle ilgili teknik okul

•Humbarahane : El bombası ve havan topları imalatı ile ilgili askeri teknik okul

•Tophane : Top döküm ve yapım ile ilgili askeri teknik okul

     vs